Rury, robione ze stali i innych, równie wytrzymałych materiałów, np. z tworzyw sztucznych, znajdują powszechne zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu. Używa się ich między innymi do tworzenia systemów wodociągowych i kanalizacyjnych w budownictwie, jako elementy konstrukcyjne różnych urządzeń czy na kratownice lub maszty. Jednym z czynników, jakie należy uwzględnić przed ich wyborem, jest odpowiednio dobrana średnica rury, a w tym momencie wiele osób natrafia na poważny problem, nie potrafiąc rozróżnić, czym jest średnica nominalna DN, a rzeczywista d rury.

Czym jest średnica nominalna rury DN?

Zacząć poprawnie będzie od wyjaśnienia, czym jest najczęściej spotykane i używane oznaczenie - średnica nominalna rury DN (od nazwy angielskiej – "diameter nominal"). Termin ten zastosowano najpierw do rur stalowych, lecz obecnie przyjął się praktycznie do wszystkich ich rodzajów, zwłaszcza tych, robionych z tworzyw sztucznych.

Definiując to pojęcie w najprostszy sposób, można powiedzieć, że średnica nominalna DN określa w przybliżeniu średnicę wewnętrzną rury i jest wielkością prześwitu rury. To od niego zależy przepustowość rury. Średnicę tę określa się często jako „fizycznie nieistniejącą”. Dla przykładu – rura D25DN20 o grubości ścianki 1,5 mm będzie miała średnicę w środku 22 mm, a nie 20 mm jak podaje DN (25 mm - 1,5 mm * 2 = 22 mm).

Średnica nominalna DN jest jednocześnie zgodna z obowiązującymi na terenie całej Unii Europejskiej normami EN ISO 6708. Ten rodzaj oznaczenia stosuje się przede wszystkim przy takich rodzajach rur, jak:

• elementy rurociągów wodnych i gazowych z rur ocynkowanych lub nieocynkowanych;
• rury żeliwne, coraz rzadziej, lecz czasem nadal używane;
• rury kompozytowe, będące połączeniem wysokogatunkowej stali z odpornym na uszkodzenia tworzywem sztucznym;
• rury z samych tworzyw sztucznych np. z polichlorku winylu (PVC).

Średnica zewnętrzna rury D

Powyższe informacje prowadzą nas do kolejnego ważnego terminu, określanego literą d (ang. diameter), oznaczającego średnicę zewnętrzną rury. Średnica d w systemie metrycznym wyrażana jest w milimetrach. Wartość średnicy zewnętrznej określa realną i dokładną średnicę rury według norm DIN (DIN2448 / DIN2458).

Czym lepiej posługiwać się - średnicą DN, czy średnicą D?

Zdecydowanie lepiej jest posługiwać się średnicą zewnętrzną rur d, a nie średnicą nominalną DN, co z pewnością ułatwi przeprowadzenie zaplanowanych prac montażowych. Przemawia za tym między innymi fakt, że średnica d jest wartością dokładnie mierzalną i stałą, niezależnie od typu rury, grubości jej ścianek czy materiału, z jakiego ją zrobiono. Kolejną zaletą, także podkreślaną przez specjalistów w tej dziedzinie, jest łatwość dokonania niezbędnych pomiarów oraz coraz powszechniejsze zastosowanie rur z tworzyw sztucznych.

Kiedy stosować DN?

Najprostszą odpowiedzią byłoby stwierdzenie – nigdy. Jednakże są sytuacje, w których posłużenie się średnicą nominalną DN jest istotne. Na przykład w przypadku podłączenia rurociągu do istniejącego przyłącza kołnierzowego, pompy bądź innego urządzenia, na którym znajduje się tylko oznaczenie DN.

Przelicznik średnic wg różnych standardów